Grant Thornton Φοροδοξίες, 16.07.2017. Παραγραφή υποθέσεων. Ανάλυση.

16 Ιουλ 2017

Γνωρίζετε ότι...

Παραγραφή: Πότε η πενταετία διαρκεί είκοσι χρόνια

• Στο Φόρο εισοδήματος και ΦΠΑ: 
  5ετής παραγραφή: Για χρήσεις από 1.1.2014 και εφεξής, η παραγραφή ορίζεται πενταετής από το τέλος του έτους εντός του οποίου έληγε η προθεσμία υποβολής της δήλωσης, με δυνατότητα παράτασης σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. 
  20ετής παραγραφή: Εφαρμόζεται για τις χρήσεις από 1.1.2014 και εφεξής σε περιπτώσεις φοροδιαφυγής, δηλαδή επί αποφυγής πληρωμής φόρου άνω των €100.000 ανά φορολογικό έτος (ή άνω των €50.000 για ΦΠΑ).
  10ετής παραγραφή: Για χρήσεις πριν το 2014, εάν προκύψουν συμπληρωματικά στοιχεία, η παραγραφή παρατείνεται στα δέκα έτη. 
  15ετής παραγραφή: Για χρήσεις πριν το 2014, εάν δεν έχει υποβληθεί δήλωση φόρου εισοδήματος ή παρακρατούμενων φόρων, η παραγραφή παρατείνεται στα δεκαπέντε έτη.
• Στα Τέλη Χαρτοσήμου (Δανειακές συμβάσεις κλπ.): 
  5ετής παραγραφή: Αναφορικά με τα τέλη χαρτοσήμου,για χρήσεις από 1.1.2014 και εφεξής η παραγραφή ορίζεται πενταετής. 
  20ετής παραγραφή: Για χρήσεις πριν το 2014 η παραγραφή είναι εικοσαετής κατά πάγια νομολογία των δικαστηρίων, παρά την έλλειψη σχετικής διάταξης στον Κώδικα Τελών Χαρτοσήμου.
• Στους Φόρους Κεφαλαίου (Κληρονομιές, Δωρεές, Γονικές Παροχές): 
  5ετής παραγραφή: Για υποθέσεις που υπάγονται στο φόρο κληρονομιών, δωρεών και γονικών παροχών η εφαρμογή του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας άρχισε από 1.1.2015 και εφεξής. Συνεπώς, για χρήσεις από 1.1.2015 και μετά η παραγραφή ορίζεται πενταετής.
  10ετής παραγραφή: Για χρήσεις πριν το 2015, η παραγραφή ορίζεται δεκαετής, εάν έχει υποβληθεί ανακριβής δήλωση. 
  15ετής παραγραφή: Για χρήσεις πριν το 2015, η παραγραφή ορίζεται δεκαπενταετής για παράλειψη δήλωσης ολόκληρης ή μέρους της περιουσίας που αποκτήθηκε ή εικονικότητας του συμβολαίου. Σε κάθε περίπτωση, επισημαίνεται ότι όλες οι υποθέσεις για τις οποίες η φορολογική υποχρέωση γεννήθηκε μέχρι 31.12.1994 θεωρούνται παραγεγραμμένες.
• Στο Φόρο Μεταβίβασης Ακινήτων (ΦΜΑ): 
  5ετής παραγραφή: Αναφορικά με το φόρο μεταβίβασης ακινήτων (ΦΜΑ) για χρήσεις πριν ή μετά το 2014 η παραγραφή είναι καταρχήν πενταετής. 
• Η εικοσαετής παραγραφή σε περιπτώσεις φοροδιαφυγής: Η διάταξη περί εικοσαετούς παραγραφής σε περιπτώσεις φοροδιαφυγής έχει εφαρμογή και για φοροδιαφυγήπουδιαπράχθηκε πριν την 1.1.2014, εφόσον κατά την ημερομηνία αυτή το δικαίωμα του Δημοσίου δεν είχε παραγραφεί. Η εικοσαετής παραγραφή καθιερώθηκε για πρώτη φορά με τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας και καταλαμβάνει κατά κανόνα περιπτώσεις φοροδιαφυγής που διαπράχθηκαν μετά την έναρξη ισχύος του Κώδικα, δηλαδή από την 1.1.2014 και εφεξής. Κατ’ εξαίρεση, όμως, μπορεί να επεκτείνεται και σε προγενέστερες χρήσεις υπό την παραπάνω προϋπόθεση. Η συνταγματικότητα αυτής της διάταξης δεν έχει κριθεί ακόμη από τη νομολογία. Καταρχήν, δηλαδή, χρήσεις έως και το 2007 δεν μπορούν να υπαχθούν στην πρόβλεψη για εικοσαετή παραγραφή. Σε αντίθετη περίπτωση, χρήσεις που έληξαν έως και την  31.12.2010 έχουν παραγραφεί, εκτός εάν μέχρι το τέλος του 2016 είχαν εκδοθεί εισαγγελικές παραγγελίες, εντολές ελέγχου ή εντολές και αιτήματα διερεύνησης από δικαστική, φορολογική ή άλλη ελεγκτική αρχή.
• Στις λίστες εξωτερικού: Στη δεκαετή παραγραφή υπάγονται όλες οι λίστες του εξωτερικού ως «συμπληρωματικά στοιχεία» που περιήλθαν σε γνώση της Φορολογικής Αρχής, κατά την Υφυπουργό Οικονομικών. Σύμφωνα με τις σχετικές δηλώσεις, οι λίστες του εξωτερικού αποτελούν νέα στοιχεία που προέρχονται από την αμοιβαία συνδρομή με φορολογικές ή τελωνειακές αρχές άλλων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή τρίτων χωρών και αποδεικνύουν την ανακρίβεια των συναλλαγών του φορολογούμενου. Υπενθυμίζεται, όμως, ότι με παλαιότερη απόφαση του Διοικητικού Εφετείου είχε κριθεί ότι για χρήσεις μέχρι και το 2006,η δεκαετής παραγραφή ισχύει μόνο εφόσον έχει προηγηθεί έλεγχοςεντός της αρχικής προθεσμίας παραγραφής (πενταετία) και κατόπιν προέκυψαν τα συμπληρωματικά στοιχεία (ΔΕφΑθ 3820/2016).
• Παρατάσεις παραγραφής: Ως γνωστόν, το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική την πρακτική των διαδοχικών παρατάσεων του χρόνου παραγραφής των φορολογικών αξιώσεων του Δημοσίου ως αντίθετη με την Συνταγματική αρχή της ασφάλειας δικαίου. Σύμφωνα με το σκεπτικό της Ολομέλειας, η διαδοχική παράταση του χρόνου παραγραφήςλίγο πριν από τη λήξη είτε της αρχικής παραγραφής είτε της προηγούμενης παρατάσεως αυτής, είχε καταστήσει την εύλογη πενταετή παραγραφή ουσιαστικά ανεφάρμοστη (ΣτΕ 1738/2017).
• Συμπληρωματικά στοιχεία ικανά να παρατείνουν τον χρόνο παραγραφής: Δεν αποτελούν συμπληρωματικά στοιχεία, που δικαιολογούν την έκδοση συμπληρωματικού φύλλου ή την παράταση του χρόνου παραγραφής, οι πρωτογενείς καταθέσεις σε ελληνικές τράπεζες, σύμφωνα με την παραπάνω απόφαση του Διοικητικού Εφετείου (ΔΕφΑθ 3820/2016). Ο λόγος είναι ότι η Φορολογική Αρχή είχε τη δυνατότητα να ζητήσει από κάθε ημεδαπό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα πληροφορίες για τις τραπεζικές καταθέσεις του φορολογουμένου, αίροντας το τραπεζικό απόρρητο εντός της αρχικής πενταετούς προθεσμίας παραγραφής. Αναμένεται και η τελική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας σχετικά με την έννοια των συμπληρωματικών στοιχείων που είναι ικανά να παρατείνουν τον χρόνο της αρχικής πενταετούς παραγραφής.
• Διευκρινίσεις για την παραγραφή: Διευκρινίσεις για την εφαρμογή των διατάξεων περί παραγραφής αναμένεται να δοθούν από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) ως μόνη αρμόδια, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις της κας Παπανάτσιου, Υφυπουργού Οικονομικών. Οι σχετικές διευκρινίσεις είναι αναγκαίες ενόψει της παραπάνω απόφασης της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία έκρινε ως αντισυνταγματική την πρακτική των διαδοχικών παρατάσεων του χρόνου παραγραφής (ΣτΕ 1738/2017). Μάλιστα, ήδη, με πρόσφατη νομοθετική τροποποίηση καθορίσθηκε ότι το 75% των φορολογικών ελέγχων που θα διεξαχθούν από την 1.1.2018 και εφεξής θα αφορούν την τελευταία τριετία, ενώ οι έλεγχοι μπορούν να επεκτείνονται στα δύο προηγούμενα φορολογικά έτη (δηλαδή στην τελευταία πενταετία), εφόσον κρίνεται σκόπιμο και συντρέχουν λόγοι. Τέλος, αναμένουμε την αντίδραση της Διοίκησης σχετικά με τις υποθέσεις που εκκρεμούν τόσο σε διοικητικό όσο και δικαστικό επίπεδο.