Grant Thornton Φοροδοξίες, 24.09.2017

Φοροδοξίες, 24.09.2017

24 Σεπ 2017

Γνωρίζετε ότι:

• Καθορίσθηκαν οι εκκρεμείς υποθέσεις για τις οποίες θα δοθεί προτεραιότητα στον φορολογικό έλεγχο με πρόσφατη απόφαση της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ). Καταρχήν, ο φορολογικός έλεγχος επικεντρώνεται στις χρήσεις που ξεκινούν από το 2011 και μετά, καθώς με βάση τον γενικό κανόνα της πενταετούς παραγραφής, οι συγκεκριμένες χρήσεις δεν έχουν παραγραφεί. Εάν, ωστόσο, δεν είχε υποβληθεί στο παρελθόν φορολογική δήλωση, ο έλεγχος μπορεί να φτάσει μέχρι και τη χρήση 2001 (15ετία), ενώ εάν έχουν προκύψει συμπληρωματικά στοιχεία ο έλεγχος προτεραιoποείται για τις χρήσεις από το 2006 και εφεξής (10ετία). Τέλος, σε περιπτώσεις ποινικής φοροδιαφυγής,  ο φορολογικός έλεγχος θα επικεντρωθεί σε εκκρεμείς υποθέσεις ελέγχου που αφορούν τις χρήσεις 2008 και έκτοτε. Οι παραπάνω οδηγίες ισχύουν για τις φορολογίες εισοδήματος και Κ.Β.Σ., καθόσον για τις φορολογίες Φ.Π.Α., κεφαλαίου και τελών χαρτοσήμου ισχύουν διαφορετικοί χρόνοι παραγραφής. Ως εκκρεμείς υποθέσεις ελέγχου νοούνται οι προτεραιοποιημένες υποθέσεις, για τις οποίες δεν έχουν εκδοθεί οριστικές πράξεις διορθωτικού προσδιορισμού φόρων και προστίμων.
• Η παραπάνω προτεραιοποίηση ναι μεν δεν ταυτίζεται κατ’ ανάγκη με τη ρύθμιση του ζητήματος των παραγραφών, πλην όμως είναι εμφανές ότι έχει επηρεαστεί από την πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η ΑΑΔΕ έτσι φαίνεται να θεωρεί χαμηλού φορολογικού ενδιαφέροντος τις υποθέσεις προ 2006, εφόσον είχε υποβληθεί αρχική δήλωση. Κρίσιμο είναι πλέον να καθορισθεί από τη νομολογία του ΣτΕ α) η έννοια των συμπληρωματικών στοιχείων, βάσει των οποίων η παραγραφή είναι 10ετής και β) κατά πόσον είναι συνταγματικά επιτρεπτό να παρατείνεται η παραγραφή για τα έτη από το 2008 και μετά λόγω (υπόνοιας προφανώς;) μεγάλης φοροδιαφυγής, άνω των 100.000 Ευρώ (ή 50.000 Ευρώ για ΦΠΑ) με νόμους που ψηφίστηκαν το 2013 και το 2015.
• Η νομολογία του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών έχει κρίνει ότι δεν αποτελούν συμπληρωματικά στοιχεία οι καταστάσεις τραπεζικών καταθέσεων ημεδαπής (ΔΕφΑθηνών 3820/2016). Συγκεκριμένα, τα στοιχεία των τραπεζικών καταθέσεων του φορολογουμένου στις ημεδαπές τράπεζες ευρίσκονταν ανά πάσα στιγμή στη διάθεση του φορολογικού ελέγχου ή, τουλάχιστον, ο φορολογικός έλεγχος μπορούσε ανά πάσα στιγμή να λάβει γνώση αυτών. Για τον λόγο αυτό, τα εν λόγω στοιχεία δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως στοιχεία τα οποία δεν είχε, ούτε μπορούσε να έχει δικαιολογημένα υπόψη του ο έφορος κατά τον αρχικό έλεγχο ή την αρχική φορολογική εγγραφή. Επιπλέον, για τις καταθέσεις αλλοδαπής, εάν δηλώνονταν στην Ελλάδα οι τόκοι, οι πληροφορίες για καταθέσεις αυτές, μπορούν άραγε να θεωρηθούν νέο στοιχείο, τη στιγμή που οι τόκοι είχαν δηλωθεί; Αναφορικά με τη διαφοροποίηση του χρόνου παραγραφής βάσει ποσού, το ΣτΕ έχει αποφανθεί (ΣτΕ Ολομ 1738/2017) ότι η λήξη της παραγραφής πρέπει να προσδιορίζεται στο νόμο συγκεκριμένα, σε αναφορά με συγκεκριμένο χρονικό σημείο, και να μην εξαρτάται από ενέργειες δημοσίας αρχής (π.χ. από έκδοση ή και κοινοποίηση εντολής ελέγχου ή από το ύψος του ποσού, στο οποίο η Διοίκηση θα προσδιορίσει τις υποχρεώσεις του διοικουμένου).
• Ζήτημα προκύπτει από την αποστολή εντολών ελέγχων σε μεγάλες επιχειρήσεις από τις φορολογικές αρχές, αναφορικά με τις χρήσεις 2011, 2012 και 2013 ενώ έχουν λάβει πιστοποιητικό φορολογικής συμμόρφωσης από νόμιμους ελεγκτές και παρήλθε το διάστημα που όριζε ο νόμος και οι εφαρμοστέες Υπουργικές Αποφάσεις για τον επανέλεγχο. Συγκεκριμένα, για την χρήση 2011 μπορούσε να γίνει δειγματοληπτικός έλεγχος έως 30.4.2014 και για τις χρήσεις 2012 έως 2013 εντός 18μήνου από την υποβολή του πιστοποιητικού φορολογικής συμμόρφωσης. Με βάση την Α.Υ.Ο. ΠΟΛ 1034/2016 που δημοσιεύθηκε το Μάρτιο του 2016 καταργήθηκαν οι παραπάνω περιορισμοί, πλην όμως αυτή η αλλαγή δεν μπορεί να ισχύει αναδρομικά.
• Ποινική ευθύνη για το έγκλημα της φοροδιαφυγής μπορεί να στοιχειοθετηθεί και μετά από τον εξωλογιστικό προσδιορισμό των εισοδημάτων μίας επιχείρησης, σύμφωνα με πρόσφατη απόφαση του Αρείου Πάγου (ΑΠ 1165/2016). Ο εξωλογιστικός προσδιορισμός αποτελεί μέθοδο υπολογισμού ενός «πλασματικού» εισοδήματος, το οποίο μπορεί να αποκλίνει σημαντικά από το πραγματικό εισόδημα της αντίστοιχης χρήσης και να οδηγεί τελικά σε ακόμη μεγαλύτερη φορολογική επιβάρυνση την ελεγχόμενη επιχείρηση. Παραταύτα, με την παραπάνω απόφαση το Δικαστήριο έκρινε ότι ο εξωλογιστικός προσδιορισμός αποτελεί νόμιμο τρόπο υπολογισμού του εισοδήματος, όταν είναι αδύνατος ο πραγματικός έλεγχος των εσόδων και δαπανών μίας επιχείρησης (επειδή για παράδειγμα τα φορολογικά βιβλία και στοιχεία δεν προσκομίζονται). Μάλιστα, σύμφωνα με την ίδια απόφαση, η μη προσκόμιση των βιβλίων και στοιχείων υποδηλώνει και μπορεί να τεκμηριώσει την ύπαρξη πρόθεσης φοροδιαφυγής στο πρόσωπο του νομίμου εκπροσώπου της ελεγχόμενης επιχείρησης. Συνεπώς, η απόφαση αυτή είναι ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς οδηγεί τελικά σε ποινική ευθύνη τον νόμιμο εκπρόσωπο μίας επιχείρησης για την αποφυγή πληρωμής φόρου, το  ύψος του οποίου προέκυψε πλασματικά και δεν θα μπορούσε να είναι εξαρχής γνωστό στον ίδιο. Πάντως, με προηγούμενη νομολογία του ΣτΕ είχε κριθεί ότι ο εξωλογιστικός προσδιορισμός υπέχει χαρακτήρα κυρώσεως κατά του φορολογουμένου.