Δέκα συχνές ερωτήσεις για την ανάλωση κεφαλαίου και οι απαντήσεις τους

Του Γιάννη Σταματόπουλου

Για την καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας του σχηματισμού του «Πίνακα φορολογηθέντων και αναλωθέντων κεφαλαίων» παραθέτουμε ακολούθως 10 ερωτήσεις που συχνά τίθενται από τους φορολογούμενους και τις αντίστοιχες απαντήσεις τους.

1. Συμπληρώνω πίνακα ανάλωσης κεφαλαίου στο έντυπο Ε1;

Ο φορολογούμενος προκειμένου να επικαλεστεί ανάλωση κεφαλαίου για την κάλυψη της συνολικής ετήσιας δαπάνης, αρκεί να συμπληρώσει τους κωδικούς 787 – 788 του πίνακα 6 «Πρόσθετα πληροφοριακά στοιχεία – Ποσά που μειώνουν την ετήσια δαπάνη» του εντύπου Ε1. Για τη συμπλήρωση των κωδικών αυτών, προϋπόθεση αλλά και υποχρέωση του φορολογούμενου αποτελεί η σύνταξη του αναλυτικού πίνακα φορολογηθέντων και αναλωθέντων κεφαλαίων. Σημειώνεται ότι σε περίπτωση ηλεκτρονικής υποβολής της δήλωσης δε συνυποβάλλονται δικαιολογητικά, ωστόσο, ο πίνακας πρέπει να είναι διαθέσιμος, εφόσον ζητηθεί από την αρμόδια Δ.Ο.Υ. για έλεγχο.

2. Υπάρχει χρονικός περιορισμός στα έτη τα οποία θα επικαλεστώ για ανάλωση κεφαλαίου;

Σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του ν. 2238/1994, δεν προβλέπεται χρονικός περιορισμός για την κάλυψη των τεκμηρίων με ανάλωση κεφαλαίου, συνεπώς για την κάλυψη της διαφοράς μεταξύ πραγματικού και τεκμαρτού εισοδήματος, μπορεί να γίνει επίκληση ανάλωσης κεφαλαίου οσονδήποτε προηγούμενων ετών, εφόσον βέβαια είναι δυνατόν να διασταυρωθούν, με τα στοιχεία που τηρούνται στη Δ.Ο.Υ., οι σχετικοί ισχυρισμοί του φορολογούμενου. (Εγγ. 1103891/1942/Α0012/7-11-2008)

3. Μπορώ να πραγματοποιήσω ανάλωση κεφαλαίου από συγκεκριμένα έτη του παρελθόντος;

Όπως έχει γίνει δεκτό με το υπ’ αριθμ. 108172/1642/Α0012/25.10.2005 έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών, τα έτη που επικαλείται ο φορολογούμενος για ανάλωση κεφαλαίου πρέπει να είναι συνεχόμενα και να φθάνουν μέχρι το προηγούμενο του κρινόμενου έτους.

4. Τι συμβαίνει στην περίπτωση που ο φορολογούμενος δε δήλωσε απαλλαχθέντα ή φορολογηθέντα με ειδικό τρόπο εισοδήματα που τώρα χρειάζεται να επικαλεστεί για την ανάλωση κεφαλαίου;

Ο φορολογούμενος, για την κάλυψη της τεκμαρτής δαπάνης του, μπορεί να χρησιμοποιήσει με τη μορφή κεφαλαίου προηγούμενων ετών ποσά τα οποία δε δήλωσε στις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος, εφόσον τα δηλώσει στο τελευταίο μη παραγεγραμμένο οικονομικό έτος. Σημειώνεται ότι στη συμπληρωματική δήλωση δεν επιβάλλεται το πρόστιμο του άρθρου 4 του ν. 2523/1997 δεδομένου ότι, με την παράλειψη στην αρχική δήλωση δεν παραβιάστηκε κάποια φορολογική διάταξη. (Εγγ. 1045025/856/Α0012/9-5-2007)

5. Τα εισοδήματα που φορολογούνται με ειδικό τρόπο αναγράφονται πριν ή μετά το φόρο;

Τα εισοδήματα που φορολογούνται με ειδικό τρόπο λαμβάνονται υπόψη μετά την αφαίρεση του φόρου που αναλογεί σε αυτά προκειμένου να συνυπολογιστεί μόνο το καθαρό ποσό που πράγματι είχε στη διάθεση του ο φορολογούμενος για να καλύψει τη διαφορά μεταξύ δηλωθέντος και τεκμαρτού εισοδήματος.

6. Οι δαπάνες των άρθρων 16 και 17 του Κ.Φ.Ε. αφαιρούνται ανεξαρτήτως εφαρμογής των τεκμηρίων;

Η αφαίρεση των δαπανών που προσδιορίζονται στα άρθρα 16 και 17 του Κ.Φ.Ε.  γίνεται έστω και αν ο φορολογούμενος εξαιρείται από αυτά (π.χ. ανάπηρος για τη δαπάνη επιβατικού αυτοκινήτου, που απαλλάσσεται από τα τέλη κυκλοφορίας, αγορά επιβατικού αυτοκινήτου Ι.Χ., ειδικά διασκευασμένου από πρόσωπο με κινητική αναπηρία άνω του 67%) (Σχετ. Εγκ. ΠΟΛ. 1135/2010).

Κατ’ εξαίρεση, για τις χρήσεις 2008 και 2009 αφαιρούνται οι δαπάνες των άρθρων 16 και 17 του Κ.Φ.Ε. μόνο εφόσον εμπίπτουν στις διατάξεις περί εφαρμογής του τεκμηρίου (Ν. 3763/2009, Άρθρο 3 §  4).

7. Εάν δεν υπάρχουν τεκμήρια του άρθρου 16 για το φορολογούμενο σε μία χρήση, μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς ανάλωση το σύνολο των εισοδημάτων του έτους;

Στην περίπτωση που δεν υπάρχουν δαπάνες του άρθρου 16 του ΚΦΕ ή αυτές που υπάρχουν είναι μικρότερες των τριών χιλιάδων ευρώ (3.000), προκειμένου για άγαμο, διαζευγμένο ή χήρο και των πέντε χιλιάδων ευρώ (5.000), προκειμένου για συζύγους, κατά τον προσδιορισμό κεφαλαίου προηγούμενων ετών θα αφαιρούνται ποσά που θα προσδιορίζονται με βάση την κοινωνική, οικονομική και οικογενειακή κατάσταση των φορολογουμένων και τις αποδεδειγμένες δαπάνες διαβίωσης. Τα ποσά αυτά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι κατώτερα των τριών χιλιάδων (3.000) και πέντε χιλιάδων ευρώ (5.000) αντίστοιχα. (Άρθρο 19 § 2 περ. ζ’ του Κ.Φ.Ε. - Σχετ. Εγκ. ΠΟΛ. 1135/2010)

8. Τι γίνεται στην περίπτωση που σε μία χρήση προκύπτει αρνητικό αποτέλεσμα;

Έστω φορολογούμενος σχηματίζει πίνακα για τη δήλωση του οικονομικού έτους 2012 (χρήση 2011) με τα παρακάτω στοιχεία, όπως αυτά έχουν συγκεντρωθεί απ’ τις ετήσιες δηλώσεις εισοδήματός του.

Το αλγεβρικό άθροισμα μεταφέρεται με την προϋπόθεση ότι ο φορολογούμενος έχει πραγματοποιήσει ανάλωση κεφαλαίου κατά τη χρήση στην οποία προέκυψε συνολική ετήσια δαπάνη υψηλότερη από τα δηλωθέντα κ.λπ. εισοδήματα. Έτσι, για παράδειγμα, αν τη χρήση 2010, ο φορολογούμενος πραγματοποίησε ανάλωση κεφαλαίου ύψους 5.000 €, απομένουν προς ανάλωση κεφάλαια ύψους 19.000 €, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.

Στην περίπτωση που ο φορολογούμενος, για οποιονδήποτε λόγο, δεν πραγματοποίησε ανάλωση κεφαλαίου και φορολογήθηκε, κατά τη χρήση 2010, για το σύνολο της ετήσιας δαπάνης του, το προς ανάλωση κεφάλαιο για τη χρήση 2011 δεν είναι 19.000, αλλά 24.000, δηλαδή, το σύνολο των  κεφαλαίων που σχηματίστηκαν κατά τις χρήσεις 2008, 2009. Στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει λόγος να ληφθεί υπόψη το αρνητικό αλγεβρικό άθροισμα της χρήσης 2010 στην ανάλωση κεφαλαίου που θα επικαλεστεί ο φορολογούμενος τη χρήση 2011.

Όπως είναι φανερό, το ζήτημα της μεταφοράς του αρνητικού αλγεβρικού αθροίσματος ή μη στις επόμενες χρήσεις είναι ζήτημα πραγματικό και εξαρτάται από τον τρόπο που αντιμετώπισε ο φορολογούμενος στην αντίστοιχη χρήση τη διαφορά μεταξύ του δηλωθέντος και του τεκμαρτού εισοδήματος του. Το γεγονός αυτό έχει ληφθεί υπόψη κατά τη δημιουργία της εφαρμογής του Forin.gr για το σχηματισμό του «Πίνακα φορολογηθέντων και αναλωθέντων κεφαλαίων».

9. Τι γίνεται σε περίπτωση που προκύπτει ζημιά σε μία χρήση

Στην περίπτωση που σε κάποια χρήση ο προσδιορισμός του εισοδήματος πραγματοποιηθεί με βάση τα τεκμήρια, η τυχόν προκύπτουσα ζημιά στη χρήση αυτή δε συμψηφίζεται με τα υπόλοιπα εισοδήματα ούτε μεταφέρεται σε επόμενες χρήσεις. Επομένως, κατά την ανάλωση κεφαλαίου προηγουμένων ετών, η ζημιά της χρήσης αυτής δε θα ληφθεί υπόψη. Θεωρείται, δηλαδή, για τη χρήση αυτή ότι δεν απομένει κεφάλαιο για ανάλωση (Εγγ. 1045929/856/Α0012/19.5.2005). Σημειώνεται ότι το συνεχόμενο δε χαλάει αν μεταξύ των 4 ετών υπάρχει έτος π.χ. με αρνητικό εισόδημα, αρκεί το τελικό αλγεβρικό άθροισμα να είναι θετικό.

10. Οι δαπάνες που καταβάλλονται για την απόκτηση των εσόδων της παρ. 2 του άρθρου 19 αφαιρούνται;

Κάθε ποσό που καταβλήθηκε για την απόκτηση των εσόδων της παρ. 2 του άρθρου 19 του Κ.Φ.Ε. τα μειώνει και το υπόλοιπο που προκύπτει είναι αυτό που περιορίζει ή καλύπτει τη συνολική ετήσια δαπάνη. Για παράδειγμα, τα έσοδα από την πώληση μετοχών ή ακινήτων πρέπει να είναι μειωμένα με το κόστος αγοράς τους αν είχαν αγοραστεί, ή με το φόρο δωρεάς αν είχαν αποκτηθεί από δωρεά.

Εξαιρούνται οι περιπτώσεις κατά τις οποίες το κόστος απόκτησης των εσόδων αυτών είχε ληφθεί υπόψη ως τεκμήριο κατά τον προσδιορισμό του εισοδήματος του έτους που καταβλήθηκε και ο φορολογούμενος επικαλείται ανάλωση κεφαλαίου του έτους αυτού. Για παράδειγμα, αν ένας φορολογούμενος πουλάει τη χρήση 2010 ένα ακίνητο το οποίο είχε αγοράσει τη χρήση 2005 και επικαλείται το έσοδο από την πώληση του ακινήτου για την κάλυψη ή τον περιορισμό της συνολικής ετήσιας δαπάνης, θα πρέπει από το έσοδο της πώλησης να αφαιρέσει το κόστος αγοράς του ακινήτου, εκτός αν η αγορά του ακινήτου αποτέλεσε την χρήση 2005 που αγοράστηκε τεκμήριο και ο φορολογούμενος επικαλείται εκτός από το έσοδο της πώλησης και ανάλωση κεφαλαίου προηγουμένων ετών στα οποία συμπεριλαμβάνεται και το έτος 2005.